Maarten Brakema , Brenda Heskes & Merijn Kramer
5 maart 2024, 09:00 • 15 minuten leestijd
DEN HAAG - Het hoger beroep in de Haagse corruptiezaak, tegen onder anderen Richard de Mos en Rachid Guernaoui, gaat van start. Beide gemeenteraadsleden verschenen vandaag bij het gerechtshof. De Mos en Guernaoui kregen een flink vragenvuur van het Openbaar Ministerie in het Paleis van Justitie. Lees hier het liveblog terug.
14.57 uur: Even samenvatten, einde liveblog
Na zo'n vijf uur in de rechtbank zit het er voor De Mos en Guernaoui op voor vandaag. Ook het afgelopen uur werd er genoeg besproken, vooral over het ambtsgeheim. Een korte samenvatting:
- Er werd gesproken over het schenden van het ambtsgeheim, en specifiek over de kwestie Amare. Net na de coalitievorming bleek dat er extra geld nodig was. Stukken daarvan werd zodoende intern gedeeld met het team dat meedeed aan de onderhandelingen toentertijd.
- Het OM schermt met dat die oplegger geheim was, dat probeerden Guernaoui en De Mos te pareren. 'Het raadsvoorstel zou toch openbaar worden.'
- Ook kregen beide heren nog de kans om een laatste woord van de dag te plaatsen. Beiden waren emotioneel: 'Vier jaar geleden is mijn hele leven privé en zakelijk kapotgemaakt. Helemaal kapotgemaakt', zegt De Mos.
Dat was het liveblog voor vandaag. De komende dagen houden we je op de hoogte over de zittingen van de andere verdachten. Volgende week dinsdag, als de strafeis bekend wordt gemaakt, is er weer een liveblog.
14.51 uur: De Mos en Guernaoui krijgen kans om iets te zeggen
Aan het einde van dit deel van de zitting, krijgen de verdachten nog de kans om iets persoonlijks te vertellen. Volgens De Mos is er sprake van imagoschade. Maar dat is lang niet het enige. Hij heeft ook gevoelens van 'onmacht, stress, depressiviteit', vertelt hij. 'Ik heb ernstige emotionele schade opgelopen. Zo heb ik nu weer stress hoe ik dit moet gaat betalen.'
Guernaoui zegt met emotie in zijn stem dat hij zijn hele leven lang zijn best heeft gedaan om het goede te doen. 'Om de samenleving beter te maken.' Maar, voegt hij daaraan toe: 'Vier jaar geleden is mijn hele leven privé en zakelijk kapotgemaakt. Helemaal kapotgemaakt.'
'En ook mijn politieke carrière is helemaal kapot gemaakt. Wij waren met heel mooie dingen bezig. Maar dat is allemaal kapot gemaakt door deze valse beschuldigingen van het Openbaar Ministerie.' Toch hoopt hij aan het einde van de zitting als een man met blanco strafblad het gerechtshof te verlaten. 'Ik heb volste vertrouwen in de rechtspraak.'
14.30 uur: Guernaoui schermt met OM
De rechter en advocaat-generaal Plooij willen toch meer duidelijkheid over wat de verdachten als vertrouwelijk beschouwen. Guernaoui: 'Het raadsvoorstel zou toch openbaar worden.'
De raadsheer: 'Het zat in een enveloppe met een brief erbij 'geheim'. Maar u vond niet dat het geheim was?' Guernaoui: 'Niet alles waar geheim op staat, is geheim.'
Plooij blikt ook al vast vooruit op zij requisitoir. Volgens hem kunnen wethouders iets doen dat in strijd is met de wet. En iets dat in strijd is met de ongeschreven regels. Guernaoui reageert geprikkeld. 'Dan zijn we nog niet klaar', zegt hij.
14.20 uur: Door over schenden van het ambtsgeheim
Na een korte schorsing gaat het over een ander punt: schending van het ambtsgeheim. Als wethouder zouden Richard de Mos en Rachid Guernaoui vertrouwelijke informatie hebben gedeeld met mensen terwijl dat niet mocht. Daarbij gaat het onder meer over stukken die gingen over de bouw van het cultuurpaleis Amare.
Daar moest nogal wat extra geld naartoe - namelijk 11 miljoen euro - bleek al snel nadat de coalitie was aangetreden. De Mos stuurde stukken hierover naar het onderhandelingsteam dat hem hielp tijdens de coalitieonderhandelingen. 'Er stond niet op dat het geheim was', schermt De Mos.
De voorzitter van het gerechtshof: 'Maar was het dan ook niet vertrouwelijk?' De Mos: 'Zeker. Ik heb het ook zeer vertrouwelijk behandeld.' De rechter: 'U stuurde het specifiek naar Zaadhof en Jansen.' De Mos: 'Ik heb het naar twee mensen gestuurd die dit soort moeilijke woorden begrepen. Want ik voelde me op zn Haagse gezegd genaaid. Ik wilde weten of we de coalitie moesten laten klappen.'
13.15 uur: Even samenvatten, hoe zit het met de rol van de Akyols?
Na het tweede blok gaan we de tweede pauze in. De bespreking gaat verder om 13.45 uur. Maar waar ging het nu het afgelopen uur eigenlijk over?
Er zijn veel vragen gesteld aan Guernaoui en De Mos over de rol van de Akyols bij de aanklacht over omkoping. Daar komen de nachtvergunningen voor zalencentrum Opera aan bod, daar wilde het OM meer van weten:
- Plooij vraagt zich af of De Mos zich wel hard maakte voor de 'dance scene' in Den Haag, hij vroeg zich af of de nachtvergunningen niet werden verruimd zodat Akyol bijeenkomsten kon organiseren waarbij werd gegokt. De Mos werpt die suggestie ver van zich.
- Ook ging het over de donaties (van in totaal 30.000 euro) die de Akyols deden, voor advertenties in lokale krantjes. Waarom gingen die niet via de partijkas? 'Gewoon, omdat het praktisch was', zegt De Mos.
13.00 uur: Verhit gesprek tussen OM en De Mos
Na de vragen van Plooij, die dus meer wilde weten over de nachtvergunningen, ontstaat er een verhit gesprek tussen hem en De Mos. Het gaat dan vooral om de vraag of De Mos een plan maakte voor het verruimen van de nachtvergunningen, om daarmee specifiek zalencentrum Opera te helpen.
De Mos spreekt nu met stemverheffing. 'Nee', zegt hij. 'Absoluut niet. Vijf zaken konden een nachtvergunning krijgen. Dat andere ondernemers wel zo’n vergunning kregen, maar er uiteindelijk geen gebruik van maakten, is aan hen', zegt De Mos.
De ontwikkeling van De Schilde, een bedrijfsverzamelpand, aan de Televisiestraat, is een ander vaak terugkerend onderwerp tijdens de zaak tegen De Mos. Hij was destijds als wethouder niet verantwoordelijk voor de ontwikkeling ervan. Maar hij bemoeit zich er wel mee.
De Akyols en andere donateurs van Hart voor Den Haag als Michel Zaadhof zouden er wel iets mee kunnen. De Mos zag kansen om naar eigen zeggen een zo een voor alle betrokkenen aantrekkelijke situatie te creëren en winst te maken. 'Het is nu nog steeds verliesgevend.'
12.50 uur: Nachtvergunningen Akyols spelen een belangrijke rol
De nachtvergunningen voor Opera spelen ook een belangrijke rol. Uit onderzoek blijkt dat er ruimte is voor een bruisender nachtleven in Den Haag. De Mos wilde zich daar eerst als raadslid en later als wethouder hard voor maken. Dat bleek lastig. Er bleek bij de ondernemers nauwelijks behoefte aan.
'De zalencentra zijn grotendeels in handen van vrome moslims. Dus aan de lampen hangen en een wijntje en biertje is daar moeilijk', antwoordt hij op vragen van de raadsheer.
Bij Opera was er misschien wel de kans om het nachtleven een plek te bieden. Maar daarvoor is een vergunning nodig. Na heel veel gedoe – onder meer binnen het college van burgemeester en wethouders – komen er nachtontheffingen voor Opera. Maar, De Mos is eigenlijk helemaal niet blij, zegt hij nu. Naar buiten ontstaat het idee dat hij dit regelt voor een donateur en vriend.
Ook advocaat-generaal Koos Plooij wil meer weten over hoe het zat met de nachtvergunningen. Hij signaleert dat De Mos altijd pleitte voor het verrijken van de 'dance scene' in Den Haag. Maar dat er in de praktijk weinig dansfeesten werden gehouden. Hij vraagt of er niets anders aan de hand was: namelijk dat de vergunning werd verruimd zodat Akyol er bijeenkomsten kon houden waar werd gegokt. De Mos werpt die suggestie verre van zich.
12.30 uur: 'Ben je een keer duurzaam, is het weer niet goed'
En daar is-ie weer. De hardhoutenvloer. Atilla Akyol zou vloerdelen hebben overgehad en die hebben aangeboden aan De Mos. Maar hoewel die vloer steeds opduikt in dossiers, kwam die in de praktijk nooit in de woning van de politicus te liggen.
'Ben je een keer duurzaam, is het weer niet goed', zegt hij gekscherend. Maar de waarheid is dat De Mos er nooit bij stilstond en dat zijn vriendin hem waarschuwde dat het niet handig was om de vloer aan te nemen. 'Het was een aanbod van een vriend', vertelt hij daarover.
12.25 uur: En weer door, nu over de nachtvergunningen
Na een korte pauze buigt het gerechtshof zich nu over de relatie van De Mos met Atilla en Erdinç Akyol. Atilla was destijds eigenaar van zalencentrum Opera aan de Fruitweg en werd later een goede vriend van De Mos. 'Wij gaan heel vaak samen naar de sauna. Even bubbelen.'
Ook kwam Atilla Akyol als lijstduwer op de kieslijst van toen nog Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Rachid Guernaoui had een prima relatie met beide heren, zegt hij. Maar geen vriendschappelijke relatie.
De Akyols doneerden flinke bedragen aan de partij. Zo betaalde Atilla rechtstreeks voor ruim 30.000 euro aan advertenties in lokale krantjes. Waarom liep dat zo en niet via de partijkas, wil de raadsheer weten. 'Gewoon omdat het praktisch was', zegt De Mos.
Ook een campagnebus werd rechtstreeks door hem betaald en waren er bijeenkomsten in Opera. Al werd voor dat laatste betaald – zij het een vriendenprijs.
12.00 uur: Even samenvatten, OM nam De Mos en Guernaoui onder vuur
Vanaf een uur of 11.20 begon OM-crimefighter Koos Plooij met zijn vragen aan Richard De Mos, over hetgeen dat werd besproken rond de omkoping in de relatie met ondernemers Jansen, Zaadhof en Buis. De belangrijkste punten:
- Plooij had vragen over hoe De Mos en Guernaoui in contact kwamen met ondernemers Buis, Jansen en Zaadhof. Daar zag hij een aantal problemen bij.
- De Mos beet vervolgens van zich af: 'U criminaliseert alles. Ik ben een simpele volksvertegenwoordiger, die een paar pepernoten probeert op te halen voor zijn partij en ideeën voor de stad.'
- De hoofdmoot van het verhaal van Plooij? Het is volgens Plooij niet van belang wat er gedaan is met donaties door De Mos en Guernaoui, maar vooral of de intentie er was om iets terug te doen voor de heren Buis, Zaadhof en Jansen.
11.45 uur: Eerste blok gehad, korte pauze
Ook heeft Plooij nog vragen over de anonimiteit van de donaties van vastgoedondernemer Buis. Hij valt vooral over de woorden 'Dan is hij de sjaak, en ben vooral jij de sjaak', wat Jansen hem voorspiegelt in contact.
'Je zou ook kunnen lezen dat hij de Sjaak zou zijn omdat hij plannen heeft om u te gaan bewerken', houdt Plooij hem voor. De Mos noemt de bewoording 'Jansiaans'. Daarnaast typeert De Mos hem als een 'dramaqueen'.
Daarna is het tijd voor een korte pauze, daarna volgt een volgend blok.
11.35 uur: 'Niet belangrijk wat er is gedaan met giften, maar of de intentie er was om iets terug te doen'
Plooij gaat verder met zijn vragen. Hij citeert nu een mail van vastgoedondernemer Jansen over bouwen op Scheveningen. Hij geeft in die mail zijn mening over de bouwplannen.
De Mos wijst het OM er nog eens op dat hij 'de halve stad om een mening had gevraagd over het verkiezingsprogramma'. 'Als ik mij echt had laten omkopen, dan had ik door de hele stad door moeten gaan splitsen. Dat is totaal niet aan de orde. Hij kon mailen tot hij een ons woog, wij hebben gedaan wat goed is voor de stad.'
Maar dan komt Plooij nog eens: hij stelt dat het niet van belang is of De Mos en zijn partij wat hebben gedaan met de giften, maar of hij de intentie had om iets voor die giften terug te doen.
11.31 uur: OM 'ruziet' verder met De Mos
'Wist u van de relatie tussen Jansen en Buis?' vraagt Plooij vervolgens. 'Niets', gaat De Mos verder. 'Behalve dat ze elkaar kennen.'
Vervolgens bijt het raadslid van zich af. 'U criminaliseert alles. Ik ben een simpele volksvertegenwoordiger, die een paar pepernoten probeert op te halen voor zijn partij en ideeën voor de stad.'
Plooij houdt De Mos vervolgens een mail van Jansen voor waarin het gaat over het splitsingsverbod. 'Het wordt voor mij moeilijk om je te steunen, want je zit Dennis' 'business in de weg'.
De Mos vertelt vervolgens dat hij voor het splitsingsverbod heeft gestemd, en dat hij zijn eigen afwegingen maakt daarbij.
11.30 uur: OM hakt in op De Mos en Guernaoui
Het Openbaar Ministerie gaat verder met haar vragenvuur over alles dat hiervoor besproken was. Koos Plooij (OM) wil weten wanneer de eerder genoemde wijnproeverij was, waar De Mos vastgoedondernemer Buis heeft ontmoet.
Er ontstaat wat gesteggel: De Mos denkt januari 2018, maar Plooij zegt dat hij al mails van Buis kreeg in november 2017. 'Hij vertelde wat hij deed, toen u hem leerde kennen?', wil Plooij weten. Waarop De Mos antwoordt dat Buis vertelde dat hij vastgoedondernemer was.
11.20 uur: Hoe waren de rollen verdeeld?
Vervolgens heeft het Openbaar Ministerie een paar vragen gesteld over de zaken en over hoe de rollen intern zijn verdeeld. Guernaoui was indertijd campagneleider, De Mos deed van alles voor de partij: hij was ook campagneleider en probeerde mensen warm te maken om te doneren.
De vraag van het OM aan Guernaoui: 'Waarom bent u juist campagneleider geworden?' Volgens Guernaoui is dat simpel. 'Richard was lijsttrekker en partijleider, ik had ervaring en zo groot was de partij niet. Zodoende ben ik het geworden.'
Dan wordt er een link gelegd met de donaties: hoe verliep dat? 'Als er geld uitgegeven werd tijdens de campagne, hoe ging dat?' vraagt het OM. 'De penningmeester zat in het campagneteam. Ik heb het gekopieerd: zoals het bij D66 ging, zo hebben we het bij HvDH gedaan', antwoordt Guernaoui vervolgens.
11.15 uur: Even samenvatten, wat is er besproken in het eerste uur?
In het eerste uur vragen de rechters Guernaoui en De Mos naar hoe bepaalde zaken zijn verlopen, in het kader van omkoping. Een paar onderwerpen die zijn besproken:
- De ontwikkeling van een pand aan Plein 1813: Buis zou eerder veel geld hebben gegeven voor de campagne van de partij, terwijl De Mos later informatie zou hebben gelekt.
Dat heeft De Mos weerlegd, die informatie was volgens hem nog niet vertrouwelijk.
- De komst van een parkeergarage in het Zeeheldenkwartier, die zou van vastgoedondernemers Jansen (die de campagnefilm maakte) en Zaadhof: was daar dan sprake van omkoping als gevolg van die giften?
Volgens De Mos was daar ook geen sprake van. Hij heeft aan de ondernemers gevraagd of zij dat wilden verkopen. Hij heeft dat als 'mooi cadeautje' aangeboden bij toenmalig wethouders Van Asten (D66) en Revis (VVD).
11.00 uur: Terug naar de parkeergarage in het Zeeheldenkwartier
Tot zover de vragen over Buis en Plein 1813. We blijven wel in het Zeeheldenkwartier, want we gaan naar de parkeergarage, die gekocht zou worden van vastgoedondernemers Zaadhof en Jansen.
De Mos neemt kort door hoe het volgens hem ging rond het maken van de plannen voor een parkeergarage in het Zeeheldenkwartier. De buurt vond die plannen niets. Toen heeft hij gezegd: Willen jullie die garage niet terugverkopen aan de gemeente?
Dat heeft hij als 'een mooi cadeautje' aangeboden aan toenmalig VVD-wethouder Revis en D66-wethouder Robert van Asten. Jansen is vervolgens aangebleven als adviseur van De Mos: 'Dat het beter was dat ik niet meer met mijn blote bast in de grachten van Den Haag gefilmd zou worden door PowNews.'
10.50 uur: Verder over de vastgoedondernemer en omkoping
Dan gaat het over het geven van vertrouwelijke informatie over Plein 1813. Over het ontwikkelen van een pand aan dat plein, in het Zeeheldenkwartier. De Mos zou daarover informatie gelekt hebben naar Dennis Buis, houdt de voorzitter hem voor. Buis gaf toen aan dat hij die informatie niet kent en wil weten of het al openbaar is. De Mos zegt vervolgens dat het college nog een besluit moet nemen daarover.
De Mos over zijn handelen in dat soort zaken: 'Ik bel dan allerlei mensen op. Ik zoek eigenlijk feedback van belanghebbenden, voordat ik met een plan naar het college ga. Het is dan nog niet vertrouwelijk, dat is het pas op het moment dat het college dat oplegt.'
10.40 uur: Hoe hebben De Mos en Guernaoui de medeverdachten leren kennen?
Als eerste wordt ingegaan op hoe De Mos vastgoedondernemer Dennis Buis kent. Buis kwam met een flinke zak geld om een deel van de campagne te bekostigen.
'Ik kende hem nauwelijks', zegt De Mos over Buis. Hij heeft hem leren kennen bij een wijnproeverij, maar daar is niet gesproken over donaties voor zijn partij. Hij stuurde 'bedelmails' rond, ook naar Buis. De Mos was wel blij met een gulle donateur als de vastgoedondernemer, hij had het niet verwacht.
In de bedankmails naar donateurs, dus ook naar Buis, staat een zinnetje 'als ik wat voor je kan doen, dan hoor ik het graag'. De voorzitter wil weten of dat een standaardzin was of dat betekende voor wat hoor wat. De Mos zegt dat het een standaardzin is, die ook in het mailtje staat naar tientjesleden.
10.20 uur: Voorzitter heeft zitting geopend
We zijn begonnen. De voorzitter van het Hof heeft de zitting geopend en neemt de planning van de dag door. Vandaag worden de feiten besproken met de persoonlijke omstandigheden. Maar waar gaat het vandaag dan precies om?
Het Hof gaat aandacht besteden aan waar het Openbaar Ministerie het mee oneens was in het vonnis van de rechtbank, vorig jaar. Niet de hele zaak wordt opnieuw gedaan. Er zijn vier feiten tegen Richard De Mos: het gaat in twee gevallen om omkoping, eenmaal de schending van het ambtsgeheim en eenmaal mensenhandel. Voor Rachid Guernaoui geldt hetzelfde, maar hem wordt mensenhandel niet ten laste gelegd.
10.00 uur: Begin uitgesteld
De zitting zou om 10.00 uur beginnen, maar nog niet iedereen is binnen. De start is vertraagd.
9.30 uur: De Mos gearriveerd
'Ik ben niet bang voor een andere uitkomst ten opzichte van vorig jaar', zegt Richard de Mos bij aankomst. 'Ik hou vast aan volledige vrijspraak.' De Mos werd vorig jaar door de rechtbank vrijgesproken. Het Openbaar Ministerie heeft beroep aangetekend.
'De rechtbank in Rotterdam heeft gehakt gemaakt van het OM. Ik verwacht dat het varkentje opnieuw gewassen gaat worden', zegt de voorman van Hart voor Den Haag vol bravoure.
'Ik heb zeker het gevoel dat dit een politiek proces is. Waarom doorgaan terwijl je andere zaken laat lopen? Noem bijvoorbeeld de plucheplakkers van Extinction Rebellion. Dat mijn rechtszaak doorgaat is zo overdreven en doet de democratie ontzettend slecht.'
9.15 uur: Aanhangers lopen mee met protestmars
Aanhangers van Richard de Mos hebben zich vanochtend bij het stadhuis in Den Haag verzameld om in een protestmars tegen het Openbaar Ministerie naar de rechtbank te lopen. Daar begint deze ochtend het hoger beroep tegen de voorman van Hart voor Den Haag, zijn partijgenoot Rachid Guernaoui en vijf ondernemers.